Kuzyn MOTYWacji
Motyw w literaturze, oprócz tego, iż może wzbudzać traumatyczne wspomnienia z matury z polskiego, jest najważniejszym rusztowaniem, konstruowanym na potrzeby każdego utworu literackiego.
Motyw w muzyce jest najmniejszą cząstką dzieła muzycznego, wokół której nakręca się skomplikowaną spiralę utworu.
Motyw zbrodni, to przyczyna działania przestępcy, która popchnęła złoczyńcę do takiego, a nie innego zachowania.
W krwiobiegu psychologii wreszcie, motyw jest czynnikiem, pewnym powodem, bodźcem...
Motywacja – tej pani nie trzeba przedstawiać?
W dużym uproszczeniu proces motywacji można podzielić na trzy fazy.
„Kto chce realizować swoje marzenia, musi się obudzić...” (Michael Pfleghar) – takim budzikiem jest właśnie motyw (aktywacja działania) - pierwsza faza motywacji. Następnie pojawia się etap konkretnych zachowań, by po ich zakończeniu mogła pojawić się trzecia faza – satysfakcja (pozytywne emocje związane z osiągnięciem zamierzeń) lub jej brak…
Mimo iż każde z nas intuicyjnie wie, czym jest motywacja, warto zdać sobie sprawę, iż to zagadnienie wywołuje od dawna istną burzę w naukowej szklance wody!
Motywacja jest przedmiotem zainteresowań różnych dziedzin naukowych (psychologia, socjologia, filozofia, teologia, etyka…). Na przestrzeni dekad powstało mnóstwo mniej lub bardziej zazębiających się teorii motywacji.
Można powiedzieć, iż motywacja to procesy psychiczne i – uwaga - również fizjologiczne, które wzbudzają zachowanie i określają jego kierunek, by osiągnąć wyznaczony cel… Motywacja może być wewnętrzna (tworzę Wikipedię i jest to cel sam w sobie) lub zewnętrzna (biorę udział w konkursie, gdyż zależy mi na nagrodzie – wysokim stypendium).
M jak… Marchewka
Czy może być tak, iż następstwa naszego zachowania (kolokwialnie mówiąc: produkty działania) wpływają na zachowanie człowieka? Według behawiorystów jak najbardziej tak. Co więcej, badania pokazały, iż ludzie skłonni są powtórzyć dane zachowanie, jeśli zwieńczone jest ono nagrodą.
Między nagrodą, działaniem, a skutkami zachowania występuje sprzężenie zwrotne. Nie bez przyczyny „nagroda” to w języku psychologów – „wzmocnienie pozytywne”. Płynie stąd jasne rozstrzygnięcie sporu: „kij czy marchewka”…
Gdy jednak pojawi się pokusa użycia kija…
...warto zdać sobie sprawę, iż istnieje duża szansa, że nie utrwali on pożądanego działania. Co najwyżej uzyskamy minimum takiego zachowania. Można zapomnieć, tym samym, o twórczym myśleniu czy inicjatywie… Karanie ma też często skutki uboczne takie jak na przykład: wzrost negatywnych emocji w stosunku do osoby karzącej (np. menedżera), zafałszowanie wyników pracy czy syndromy wypalenia zawodowego…
Motywowanie ma różne oblicza
Ustaliliśmy już, iż karanie jest mniej motywujące niż nagradzanie. W jaki sposób mogą następować wzmocnienia, szczególnie te pozytywne?
Który sposób jest najskuteczniejszy?
sposób ciągły – wzmacnianie następuje po zakończeniu konkretnego zachowania, np. zaraz po pomyślnym domknięciu projektu, osoba za niego odpowiedzialna jest chwalona przez menedżera na forum pracowników oraz otrzymuje ustaloną prowizję,
sposób stałego odstępu czasu – regularnie po stałym odstępie czasowym pracownicy otrzymuję premie kwartalne,
sposób stałych zachowań – na przykład po pięciu przeprowadzonych pomyślnie projektach - pracownik awansuje na Starszego Specjalistę.
sposób przypadkowy – najczęściej rekomendowany przez psychologów! Ma miejsce wtedy, gdy nie występuje stały rozkład zachowań czy odstępów czasu, czyli… pracownik dostaje premię nie spodziewając się jej. Jest to dla niego zaskoczenie, ale ze wszech miar pozytywne! Któż nie chciałby być z rana zaskoczony informacją o dodatkowym przelewie…?
Ochota vs nagroda
Motywacja zewnętrzna ma miejsce wtedy, gdy robimy coś instrumentalnie, np. pracujemy oczekując na nagrodę -czy inne zewnętrzne korzyści, które są następstwami działania.
Drugi rodzaj motywacji - motywacja wewnętrzna - będzie niczym innym jak… postawą pracownika, tym, co jest w nim samym - jego trwałą oceną, jego ochotą - chęcią do wykonania jakiegoś działania. Praca będzie wtedy celem samym w sobie, radością tworzenia bez nagród czy nadzoru. Motywacja wewnętrzna jest tam, gdzie istnieje możliwość wyboru, poczucie wolności. Jest często bardziej angażująca niż motywacja zewnętrzna. Dlaczego? Uproszczając, formą motywacji wewnętrznej jest zainteresowanie, które wywołuje pozytywne pobudzenie emocjonalne, które z kolei sprawia, iż pracownik jest bardziej aktywny, więcej „widzi” - i to różnymi zmysłami…
Ostrożnie z nagradzaniem - można się poparzyć!
Nagrody, rywalizacja, znowu nagrody, współzawodnictwo, nagrody po raz trzeci…. – gdy występuje nagromadzenie motywatorów zewnętrznych, wtedy często (Uwaga! Uwaga!) ma miejsce obniżenie motywacji wewnętrznej...!
Skąd to wiemy? Z licznych badań psychologicznych oraz ze zwykłej życiowej obserwacji. Ileż to razy byliśmy świadkami sytuacji, w której zafascynowany daną dziedziną absolwent zatapia się w wymarzonym zawodzie, a po jakimś czasie praca przestaje być zainteresowaniem, hobby, celem samym w sobie.
Co takiego się wydarzyło? Najprawdopodobniej obniżony został poziom osobistego wpływu - poczucie sprawstwa i… zaczęła królować motywacja zewnętrzna – wypłata.
Utopia
Szczęśliwy ten, co może pozwolić sobie na luksus wyłącznie motywacji wewnętrznej w pracy.
Obraz pracy - jako wartości autotelicznej brzmi dla większości ludzi utopijnie, gdyż bardzo trudno odciąć się od tego, co materialne – od pieniędzy, a te, jak wiadomo, konstytuują dużo, dużo obszarów naszego życia…
Kontra kadry zarządzającej - co na to Menedżer?
Odcinając się od wyidealizowanych obrazów pracy - jako wartości samej w sobie, można pójść na pewien kompromis… Jest nim balans między tym, co utrzymuje mnie na materialnej powierzchni oraz satysfakcją, identyfikacją z misją firmy i podniosłym współtworzeniem celów…
Odcinając się od wyidealizowanych obrazów pracy, jako wartości samej w sobie, można pójść na pewien kompromis… Jest nim balans między tym, co utrzymuje pracowników na materialnej powierzchni - pieniędzmi oraz: satysfakcją, identyfikacją z misją firmy i podniosłym współtworzeniem celów…
Tutaj otwiera się rozległe pole do popisu dla menedżerów, którzy, chcąc być rasowymi przywódcami, powinni zadać sobie pytania:
Jak stworzyć pracownikowi takie warunki, by jak najlepiej wzmacniać motywację wewnętrzną?
Czym jest sprawne zarządzanie przez cele, jak skutecznie stosować tę metodę?
Co oznacza w praktyce komunikacja dwustronna?
W jaki sposób wyzwolić z pracowników spontaniczną auto-ekspresję?
Jak uzyskać w firmie swobodny przepływ informacji?
W jaki sposób delegować takie obowiązki, które zazębiają się z aspiracjami wewnętrznie zmotywowanego pracownika?
Jak poznać – już na starcie – potencjał motywacyjny pracownika…?! Jakich narzędzi użyć…?
Co mówić i JAK mówić, by skutecznie motywować?
W jaki sposób aktywnie budować swój wizerunek i autorytet, by ludzie chcieli mnie słuchać, by mi ufali i obdarzyli szacunkiem…?
Warto znać odpowiedzi na te pytania, warto wiedzieć, warto się nauczyć… bo na mecie czeka efektywnie pracujący, zadowolony z życia, lojalny pracownik.
Wszystko opiera się na komunikacji, na autoprezentacji, na ZROZUMIENIU misji menedżera, budowaniu autorytetu, na umiejętności przekazania innym jak CHCIEĆ, a nie jak musieć, na rozwoju – swoim i podwładnych.
Od czego zacząć?
Od M jak… Meetingu Menedżerskiego.
